DENİZYOLU TAŞIMACILIĞI TERİMLERİ
GENEL TERİMLERArmatör : Gemi sahibi, taşıyıcı
Acente : Herhangi bir limanda armatör adına faaliyet gösteren, onun temsilciliğini yapan kuruluş.
NVOCC : “Non Vessel Operating Common Carrier” gemi sahibi olmadan taşımacılık yapan firma.
Co-Loader: Diğer forwarderların yüklerini kendi yükü ile konsolide ederek taşımacılık yapan firma.
Forwarder : Karayolu, havayolu, denizyolu, demiryolu taşımacılığını, gümrükleme ve sigorta hizmetlerinin operasyonunu gerçekleştiren, aktif bir acente ağına sahip olan organizatör firma.
Ocean Bill of Lading (B/L) : Denizyolu konşimentosu
A. Master B/L (ana konşimento)
B. House B/L (ara konşimento)
Charter Taşıma : Geminin tamamen ya da kısmen (part kargo) kiralanarak yapılan taşımadır.
Charter Party : Taşımacı ile armatör arasında yapılan sözleşmeye verilen isimdir
Bulk Yükleme : Konvansiyonel yük taşımacılığında dökme yükleme.
Broker : Armatörle yükleyici arasında aracılık yapan, komisyoncu. Yük sahibi ile taşıyıcı arasında c/p hazırlar, navlunu broker alır, komisyonunu keser taşıyıcıya kalanı gönderir. Yük sahibiyle taşıyan arasındaki ihtilafları giderir. Brokerlar yük bağlama, gemi bulma, gemi alış satış, işleri yaparlar. Brokerlar 2 ye ayrılır 1. Gemiye yük bulanlar, 2. Yüke gemi bulanlardır. Broker komisyonları genelde 1,25 dir. 3,75 denirse 2,5 adres komisyonu 1,25 de broker komisyonudur.
Adres Komisyonu : Yük sahibi sanki yük buluyormuş gibi komisyon alır.
Ro-ro Taşımacılığı : Araç, treyler veya konteyner taşıyan gemilerle yapılan taşımacılık
Major Routes: Ana yük hatları.
Liner Acenta : Düzenli hat acentesi ( yük ve sefer işlemleri dahil tüm işlemleri yapar)
Tramp Acenta : Tek seferlik olarak, geminin limana giriş çıkış işlerini organize eder.
Protecting Acente : Armatör adına gemi menfaatlerini korur. Yanaşma kalkma yük v.s. İşlemleri yapmaz.
Forwarder Agent : Yükün nakliye işlerini ayarlayıp takip eder
Running Coast : Gemiyi günlük çalıştırma maliyeti. (kara personel masrafı + senelik tamirat + sigorta + ve vergileri de kapsar)
Operation Cost : crew + store + lubricants + repairs + maintenance + administration
Sefer Maliyeti : yakıt + yağ + su + liman masrafları + yükleme boşaltma masraflarını kapsar.
Voyage Cost : bunker + bunker price + port charges + canal dues + tugs etc.
Kapital Masrafları : Kredi faizleri ve amortismanı kapsar
Amortisman : Geminin yıpranmasına istinaden yıllık düşüm. Gemiyi 10.000.000 $ a almış isek 10 senede amorti etmesi için yıllık kazançtan her sene 1.000.000 $ düşülür. Masraftan sayılır vergiden düşülür.
YÜKLEME BOŞALTMA TERİMLERİ
Free In (FI) : Limandaki yükleme masrafı
Free Out (FO): Limandaki boşaltma masrafı
Liner In (LI) : Yükleme masrafının armatöre ait olması
Liner Out (LO): Boşaltma masrafının armatöre ait olması
Stuffing : İstifleme, yükü konteynere yerleştirme
Unstuffing : Konteynerin içini boşaltma
Stevedoring : Gemiyi yükleme ve boşaltma hizmeti
Sous polan : Mal gümrük antreposuna inmez mal yoldayken alıcı gümrüğünü ödeyip yükü direk gemiden teslim alır.
Kabala : İşçinin 1 yevmiye zamanında çalışması yerine mesela ; 1 yevmiyede 300 ton yükleyip işi tamamlaması şeklinde anlaşma yapılması.
LİMAN TERİMLERİ
Storage : Limanda depolama / ardiye
Demuraj : Geminin kendisine tanınan yükleme ve boşaltma süresini aşması yada konteyner içinde bekleyen yükün tanınan süreden önce gümrükten çekilip boşaltılmaması.
Free Time : Serbest süre, yükün demuraja girmeden bekleyebileceği süre. Süre aşımında demuraj uygulanır.
THC (Terminal Handling Fee) : Limandaki elleçleme ücreti
Geçici Kabul : Türkiye’deki gümrük mevzuatı gereği konteynerler gümrüğe tabi mal statüsündedirler. Bu nedenle bir konteynerin limandaki gümrüklü sahadan çıkarılması veya tekrar limana getirilmesi halinde ortaya çıkan gümrükleme masrafıdır.
NAVLUNLA İLGİLİ TERİMLER
Navlun: Ya ağırlık üzerinden ya da hacim üzerinden taşınır. Time charter’da gün başına, voy. Charter’da ton başına, tankerlerde world scale üzerinden navlun konuşulmaktadır. World scale 80: o yükün dünya skalasındaki değerinin %80 i anlamına gelir. Toplam navlundur ya da lumpsum (kabala) veya per w/n dir.
Ad Valorem: Yükün değerine göre navlun. (Yükleyici yükün gerçek değerini beyan etmezse oluşacak hasardan beyanına göre zararını alır )
Back Freight : Dönüş navlunu yükün alıcısı tarafından kabul edilmediğinde yükleme limanına geri getirilmesinde talep edilen navlun.
PrePaid Freight : Peşin ödeme CIF (Navlunun ödendiği öğrenilmeden konşimento teslim edilmemelidir.)
Dead Freight : Ölü navlun 25000 tonluk gemiyle 25000 tona anlaşıldığı halde 20000 ton yüklerse eksik kalan 5000 ton yük için ölü navlun talep edilir.
W/M : Weight of Measurement
CAF (Currency Adjustment Factor) : Amerikan dolarındaki dalgalanmaları navluna dahil edilmesi
Congestion Surcharge : Liman yoğunluğundan dolayı navlunun üzerine uygulanan ekstra charge.
BAF (Bunker Adjustment Factor): Deniz aşırı taşımalarda fuel oil fiyatlarındaki dalgalanmaların belli oranda navluna dahil edilmesi
Primaj : Genellikle Türkiye’den ihracat navlunlarında kullanılan armatörün riskini azaltmak için koyduğu ek ücret
War Risk Surcharge (WRS) : Savaş riski olan limanlara yapılan seferlerde navluna ilave olarak alınan ek ücret
High Cube Surcharge : High cube konteyner için alınan ilave ücret
IMCO Charge : Tehlikeli madde taşımalarında armatörün talep ettiği ek ücret
KONŞİMENTO TÜRLERİ
Received B/L : Depoda biriktirilecek küçük parsel yükler için alındı olarak verilir.
Shipped B/L : Gemiye yüklenen mala verilir.
Trough B/L : Kombine taşımalarda (kara+deniz+tren) bağlantılı taşımalarda kullanılır.
Order B/L : (Emire/Hamiline) konşimentoyu getiren yükü alır.
Direct B/L : Nam’a B/L de alıcı adı yazılıdır yalnız yükü o alır. - Alıcı konşimentonun yalnız ön yüzünü imzalar. - İmzaladığımız B/L de kaç adet orijinal ve kopya olduğu yazar. Buna dikkat edilerek imzalanmalıdır. - Yükün tamamı teslim alınmadan B/L imzalanmamalıdır. Yükün tamamının teslim alındığı tarih olmasına dikkat edilmelidir. - Mate Receipt ile B/L bilgilerinin uygunluğunun kontrol edilmesi önemlidir. - Mate Receipt deki eksik/hasarlı yük vb. remarkların B/L’e yazılması gerekmektedir. - Mate Receipt deki remarklar B/L de olmazsa ve yük eksik çıkar ise Mate Receipt’i külübe gösterme. - Konşimentoyu alıp yükü teslim ettikten sonra tahliye işi bitince konşimentonun üstüne accomplished yazılır ve mühürlenip imzalanır, konşimentonun hükmü böylece kalmaz.